آمریکا چطور ایمن الظواهری، رهبر القاعده را شناسایی کرد و کشت؟

شب گذشته، جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که پهپاد آمریکایی روز یکشنبه ۳۱ جولای، در محله شیرپور کابل، ایمن الظواهری، رهبر شبکه القاعده را کشته است.

ظواهری، معاون پیشین اسامه بن لادن، یک پزشک جراح مصری ثروتمند بود که نقش عمده‌ای در هماهنگی عملیات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ ایفا کرده بود.

خبرگزاری رویترز به نقل از مقام‌های آمریکایی که نخواستند نامشان فاش شود گزارش داده که ظواهری صبح روز یکشنبه هنگام بیرون آمدن از بالکن خانه امن خود در کابل مورد اصابت یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی قرار گرفته و در جا کشته شده است.

جو بایدن روز دوشنبه در سخنانی در کاخ سفید در این رابطه گفت: «اکنون عدالت برقرار شده است و این رهبر تروریست دیگر نیست. مهم نیست چقدر طول بکشد، مهم نیست کجا پنهان شوید، اگر تهدیدی برای مردم ما باشید، ایالات متحده شما را پیدا کرده و شما را خواهد کشت.»

بایدن همچنین با اشاره به اینکه او مجوز انجام این حمله دقیق در مرکز شهر کابل صادر کرده، تاکید کرد که در این عملیات هیچ غیرنظامی کشته نشده است.

سه سخنگوی طالبان در کابل از اظهار نظر در خصوص مرگ ظواهری خودداری کردند. ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان پیشتر تایید کرده بود که حمله‌ای روز یکشنبه در کابل صورت گرفته و آن را به شدت محکوم کرده و آن را نقض اصول بین المللی خوانده بود.

سخنگوی وزارت طالبان نیز گفت که خانه ای در شیرپور، محله مسکونی لوکس شهر که چندین سفارت نیز در آن قرار دارد، مورد اصابت راکت قرار گرفت.

نوع موشک

موشکی که برای کشتن رهبر القاعده از آن استفاده شد، تولید شرکت صنایع دفاعی لاکهید مارتین ایالات متحده است. این موشک از نوع موشک‌های هوابه‌زمین است و سامانه هدایتی و نشانه‌گیری دقیقی دارد.

رویترز در گزارشی در مورد این موشک‌ها، نوشت که ۲۹ سازمان امنیتی به این موشک‌ها دسترسی دارند اما نسخه‌ای که برای کشتن الظواهری استفاده شد، کمتر شناخته‌شده است. به گفته جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، و چند منبع امنیتی در ایالات متحده که با رسانه‌های آمریکایی صحبت کردند، در جریان حمله به رهبر القاعده، به هیچ یک از اعضای خانواده او که در ساختمان حضور داشتند، آسیب نرسید.

سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) که اجراکننده این عملیات بود نیز در این مورد، هنوز جزئیاتی ارائه نکرده است.

رویترز نوشت که موشک‌ هلفایر قدرت تخریب بالایی دارد و اگر به ساختمانی اصابت کند، کل ساختمان را ویران می‌کند؛ اما در حمله به الظواهری، تنها بخشی از ساختمان آسیب دید. بر اساس عکس‌هایی که از خانه محل اقامت الظواهری در فضای مجازی منتشر شد، بخشی از بدنه ساختمان و دیوارهای آن فرو نریخته‌اند.

به نظر می‌رسد نسخه موشک هلفایر که از آن برای کشتن جانشین اسامه بن لادن استفاده شد، نسخه اصلاح‌شده و جدیدی باشد که ایالات متحده هنوز از آن رونمایی نکرده است.

یک منبع مطلع درباره موشک‌های هلفایر به رویترز گفت که نسخه استفاده‌شده در حمله به الظواهری، یک نوع اصلاح‌شده به نام آر۹اکس (R9X) است که برای ضربه زدن به هدف شش تیغه دارد اما مانند بقیه نسخه‌های هلفایر محیط اطراف محل اصابت را ویران نمی‌کند. از این نسخه هلفایر در سوریه هم برای هدف قرار دادن تروریست‌ها استفاده شده بود.

این کارشناس اسلحه گفت: «آر۹اکس کمتر به تلفات غیرنظامیان منجر می‎‌شود زیرا به جای انفجار، هدف را با تیغه‌های تیز نابود می‌کند.»

دلیل استفاده ایالات متحده از موشک R9X برای کشتن الظواهری برخی ملاحظات سیاسی و جلوگیری از کشتار و تخریب جانبی است.

آمریکا چگونه به محل اختفای الظواهری دست یافت؟

کشتن تحت تعقیب‌ترین تروریست جهان در بالکن یک ویلای مجلل در یک صبح تابستانی در کابل که هوایی خوش و دلپذیر دارد، بسیاری‌، به‌ویژه ساکنان کابل را در شوک فرو برد. کمتر کسی تصور می‌کرد که طالبان بار دیگر جرات کنند به رهبر القاعده پناه دهند. بسیاری از سران طالبان در سال‌های گذشته از اینکه ملا عمر، بنیان‌گذار و رهبر سابق این گروه، در سال ۲۰۰۱ اسامه بن لادن را به آمریکا تحویل نداد و باعث شد حکومت این گروه از هم بپاشد، ابراز تاسف کرده‌اند.

برخی منابع در دولت آمریکا به رسانه‌های این کشور گفتند که شناسایی محل زندگی جانشین اسامه بن لادن و هدف قرار دادن او بدون وارد شدن تلفات به غیرنظامیان، حاصل ماه‌ها کار اطلاعاتی و بسیار محرمانه بود که تیمی از کارشناسان امنیتی و مشاوران رئیس‌جمهوری آمریکا دنبال می‌کردند. کارشناسان امنیتی آمریکا ماکت کوچکی از خانه محل اقامت الظواهری ساخته بودند و در نشست‌های محرمانه که بیشتر در کاخ سفید و با حضور بایدن برگزار می‌شد، در مورد حمله به الظواهری بحث می‌کردند.

بر اساس اطلاعات منابع مطلع در دولت آمریکا، همسر و دختر الظواهری ماه‌ها قبل به کابل نقل‌مکان کرده بودند اما الظواهری اوایل امسال در خانه‌ای که در آن کشته شد، مستقر شده بود. او در ویلایی در شیرپور ساکن شد و تا زمان مرگ، آن خانه را ترک نکرد. او مرتبا در بالکن خانه‌اش ظاهر می‌شد و از زندگی در زیر سلطه طالبان احساس امنیت می‎‌‌کرد.

سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت که در جریان ماه‌ها کار اطلاعاتی برای هدف قرار دادن الظواهری، یکی از بحث‎‌های عمده بایدن با مشاوران امنیتی‌اش این بود که نباید به غیرنظامیان و بقیه افراد ساکن در ویلای محل سکونت الظواهری آسیبی برسد. حضور پی‌درپی الظواهری در بالکن خانه که تحت رصد پهپادهای آمریکایی بود، به عنوان یکی از نقاط مهم و برجسته در عملیات هدف قرار دادن او در نظر گرفته شد.

اوایل ژوییه، بایدن مقام‌های ارشد امنیت ملی آمریکا را به نشستی در «اتاق وضعیت» کاخ سفید دعوت کرد تا آن‌ها را در جریان آخرین تجزیه‌وتحلیل‌ها برای هدف قرار دادن الظواهری قرار دهد و پیشنهادهای آنان برای این عملیات را بشنود. بیل برنز، رئیس سیا، آوریل هاینیس، مدیر اطلاعات ملی، لیز شروود راندال، مشاور امنیت  داخلی، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و جان فاینر، معاون مشاور امنیت ملی، در «اتاق وضعیت»، دور میز نشستند.

یک مقام امنیتی آمریکا گفت که بایدن در آن جلسه، در مورد میزان استحکام ساختمان محل زندگی ظواهری، نحوه نورگیری خانه و مصالح ساختمانی استفاده‌شده در ساخت بنا پرسش‌هایی را مطرح کرد. مقام‌های امنیتی هم ماکتی از این خانه را که برای بررسی اجرای عملیات ساخته بودند، به اتاق وضعیت بردند و در مورد آن به بایدن توضیح دادند.

جو بایدن ۲۵ ژوییه، در حالی که به کووید-۱۹ مبتلا شده بود، بار دیگر تیم امنیتی‌ را فرا خواند و از آنان خواست آخرین جزئیات سازماندهی برای حمله به الظواهری را شرح دهند. بایدن دیدگاه همه مقام‌های امنیتی حاضر در جلسه را شنید و سپس دستور «حمله هوایی دقیق» را صادر کرد.

پنج روز بعد از صدور فرمان بایدن برای حمله به الظواهری، صبح یکشنبه، ۳۱ ژوییه، در ساعت ۶:۱۸ به وقت محلی، دو موشک هلفایر آر۹اکس از یک پهپاد آمریکایی به سمت بالکنی که الظواهری بر آن ایستاده بود و از هوای دلپذیر کابل لذت می‌برد، شلیک شدند و الظواهری که برای سرش ۲۵ میلیون دلار جایزه گذاشته بودند، کشته شد.